Język kaszubski (kasz. kaszëbsczi jãzëk) - język z grupy zachodniosłowiańskiej języków słowiańskich, którym posługuje się w Polsce na co dzień ponad 50 tys. Kaszubów.
historia
Mimo, że kaszubski był językiem o charakterze ludowym powstały kaszubskie wiersze i powieści. Twórcami są m.in.: Ceynowa Florian, Roppel Leon "Piętów Tóna", Derdowski Hieronim: "Heruś z Wielo", Gołębiewski Hieronim ksiądz w Jastarni, Necel Augustyn z Chłapowa
Najpopularniejszym jednak przekazem była forma mówiona i śpiewana.
Kaszubski jest jednym z języków pomorskich - o odrębnym języku można mówić już w wieku XIV. Za najstarsze druki kaszubskie uważane są Duchowne piesnie Dra Marcina Luthera i inszich naboznich męzow Szymona Krofeja z roku 1586, jak i z roku 1643 Michała Pontanusa Mały Catechism Niemiecko Wándalski abo Slowięski.
Używana obecnie forma pisana języka kaszubskiego jest ewolucją zaproponowanej w 1879 roku przez Floriana Ceynowę w wydanej w 1879 roku w Poznaniu Zarés do Grammatikj Kašébsko-Słovjnskjè Mòvé. Badacz kaszubszczyzny Fryderyk Lorentz wyszczególnił w języku kaszubskim 47 głosek, które zapisujemy obecnie 34 literami, część z nich (ch, cz, dz, dż, rz, sz) poprzez połączenie liter, podobnie jak w języku polskim.
zasięg
Zasięg kaszubszczyzny od wielu lat nieustannie się zmniejsza (zobacz: Kaszuby).
Do niedawna panowało wśród językoznawców polskich szeroko rozpowszechnione przekonanie o tym, że język kaszubski stanowi dialekt języka polskiego.
W roku 2003 przydzielono językowi kaszubskiemu trzyliterowy międzynarodowy kod CSB według normy
ISO 639-2.
Obecnie w Polsce istnieje kilkadziesiąt szkół, w których dzieci uczą się kaszubskiego. Od 2005 roku istnieje możliwość zdawania z niego egzaminu maturalnego. W języku kaszubskim wydawane są książki i czasopisma, emitowane są regionalne programy radiowe i telewizyjne.
Według ustawy z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym, istnieje możliwość używania przed organami gminy, obok języka urzędowego, języka kaszubskiego jako języka pomocniczego - pierwsza dokonała tego położona w powiecie bytowskim gmina Parchowo.
alfabet
Alfabet kaszubski zawiera następujące litery:
aA ąĄ ãà bB cC dD eE éÉ ëË fF gG hH iI jJ kK lL łŁ
mM nN ńŃ oO òÒ óÓ ôÔ pP rR sS tT uU ùÙ wW yY zZ żŻ
w tym nie występujące w języku polskim:
- ã [an](tzw. a z blewiązką)
- é [yj] ( tzw. e ze striszkã)
- ë [e/a] (tzw. "szwa")
- ò [łe] (tzw. labializacja)
- ô [o/e](tzw. o z dakã)
- ù [łu/łi].
Natomiast literę u czyta się jak u pochylone w kierunku i [u/i].